Buselik Makamı

Dügâh perdesidir. (LA)

Çıkıcı bir seyri vardır. Bâzen çıkıcı-inici olarak da kullanılmıştır.

İki tip dizisi vardır:

1. Yerinde Buselik beşlisine Hüseynî’de (5. derece) Kürdî dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir (Buselik beşlisi+ 5. derecede Kürdî dörtlüsü)

Yerinde Buselik beşlisine Hüseynî’de (5. derece) Hicaz dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir.Görüldüğü üzere, Buselik makamının her iki dizisinde değişen sadece güçlü ses üstündeki bölgedir. Karar perdesi üzerindeki Buselik Beşlisi değişmez. Hicazlı dizi daha az kullanılmakla beraber her iki dizi de karışık kullanılabilmektedir.

Beşli ile dörtlü’nün ek yerindeki (5. derece) Hüseynî perdesidir. Güçlü üzerinde, Kürdî veya Hîcaz dörtlüleri vardır. Her ikisi ile de yarım karar yapılabilir. Klasik eserlerde bazen Çârgâh perdesi 1.derece güçlü olarak kullanılmıştır.

Bûselik makamı dizisi Batı müziğinin Lâ Minör dizisi ile aynıdır. Kürdî’li 1.dizi  Eski Minör, Hicaz’lı 2. dizi ise Armonik Minör’dür.

Türk mûsikisinde; makamın yapısında bulunmamakla beraber bazı küçük geçkiler yapmak adet olmuştur. Bunlar:

1.Seyir esnasında Neva’da Hicaz ve Çârgâh’da Nikriz çeşnisi göstermek,

2.Makamın güçlüsü durumunda bulunan Hüseynî perdesi üzerinde uşşak’lı asma karar göstermek,

3.Ayrıca Batı müziği teorisine uygun olarak, her minör dizinin ait olduğu majör dizisi vardır ve bunlar arasında doğrudan geçki yapmak mümkündür. La minör (Buselik Makamı) dizisinden de , Do Majör (Çargah Makamı) dizisine doğrudan geçilebilir. Bu durumda sol# (nim zirgüle) perdesi kullanılmamalıdır.

Hüseynî üzerinde Kürdî bulunan dizi esas alınarak, donanıma bir şey yazılmaz. Hüseynî’de Hicaz olan dizi ve diğer değişiklikler eser içinde gösterilir.

Dügâh, Bûselik, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî, Acem, Gerdâniye ve Muhayyer’dir. Hüseynî’de Hicaz çeşnisinin seslerinin isimleri ise Hüseynî, Dik Acem, Nîm Şehnâz ve Muhayyer’dir.

2. çizgideki bakiye diyezli sol# (Nîm Zîrgûle) perdesidir. Burada dikkat edilecek bir nokta vardır. Sol  (zirgüle) perdesi ile yedenler karıştırılabilir. Buselik makamında sol#, nim zirgüle olduğu halde Zirgüle’li Yeden şeklinde yanlış söylenebilmektedir. Doğrusu nim zirgüledir.

Her iki dizi için, durak üstünde bulunan Bûselik beşlisi simetrik olarak tîz durağın üstüne göçürülerek simetrik genişleme yapılır. Fakat aynı zamanda Hüseynî’de Kürdî ve Hüseynî’de Humayun makamı dizileri de oluşmuş olur. O halde genişleme hem simetrik, hem de yeni dizi oluşturma şeklinde olmaktadır.

Durak perdesi civârından seyre başlanılır. Dizinin iki tarafında karışık gezinildikten sonra güçlüde yarım karar yapılır. Bu arada gerekli yerlerde yukarıda
sözü geçen asma kararlar ve gerekli geçkiler de gösterilir. Daha sonra dizinin genişleme bölgesinde de dolaşılabilir ve sonunda Dügâh perdesinde yedenli tam karar yapılır.

Not:Buselik makamı çok akıcı, şen-şakrak bir makam değildir. Melodiler çok hızlı ve akıcı olursa Nihavend makamı lezzeti verebilir. Biraz daha ağır başlı melodiler kullanılmalıdır.

Seyrin başlarında hemen hemen her zaman kürdî’li dizi kullanılır. Hicaz’lı dizi seyrin sonlarına yaklaşırken, özellikle tizdeki genişleme bölgesinden yavaş yavaş karara doğru dönerken yapılan inici nağmelerde kullanılır. Bitirmeden evvel tekrar kürdî’li diziye dönüş yapılarak kürdî’li dizi ile bitirilir.