Ney Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Ney, diğer müzik aletlerine kıyasla zor bir enstrümandır. Ancak imkansıza yakın bir zorluğu yoktur. Detaylı bilgi için “Ney Öğrenmek Zor Mu?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Evet, arzu eden ve fiziken (neyi tutmayı ve üflemeyi engelleyen) bir engeli bulunmayan herkes ney üfleyebilir.

Sigara içmek ney üflemeye engel değildir, ancak neyin icra süresini ve şahsın nefesini olumsuz etkileyebilmektedir.

Türk Dil Kurumu (TDK)’na göre üflemek kelimesinin anlamı ‘’Nefesli çalgıları çalmak” olarak tanımlanmaktadır. Ney de nefesli bir müzik aleti olduğundan dolayı doğru kullanım şekli ney çalmak değil de ney üflemek olarak bilinmelidir.

Ney üzerinde, birisi arka yüzeyinde olmak üzere perde adı verilen toplam 7 adet delik bulunmaktadır.

Ney, doğada mevcut bulunan her sese göre akortlu olarak açılabildiğinden dolayı kaç çeşit ney olduğu sorusuna net bir cevap vermek mümkün değildir. Ancak ana ahenk ve ara ahenk olarak sınıflandırmak mümkündür. Detaylı bilgi için “Ney Çeşitleri” başlıklı sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Başlangıç için hocanız tarafından tavsiye edilecek akortta bir ney almak uygun olacaktır. Eğer bireysel olarak eğitiminizi ilerletmeyi düşünüyorsanız arzu ettiğiniz akortta bir ney tercih edebilirsiniz. Bu konuda dikkat edilmesi gereken en önemli husus alacağınız neyin akordunun tam ve kendisi de ney üfleyen bir yapımcıdan almanızdır. Daha detaylı bilgi için “Nasıl Bir Ney Almalıyım?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Yapıldığı kamışın dış cidarının parlak, boğumlarının eşit yada eşite yakın uzunlukta ve aşiran perdesinin boğumun ortasında olması, kamışın eğik olmaması, budaklarının kamış zedelenmeden temizlenmiş ve uygun malzeme kullanmak suretiyle doldurulmuş olmasına dikkat edilerek kendisi de ney üfleyen bir yapımcıdan satın alınması uygun davranış şekli olacaktır. Detaylı bilgi için “Ney Alırken Nelere Dikkat Etmeliyim?” başlıklı yazımızı inceleyebilrisiniz.

Ney; kişinin kendi icra yönüne bağlı olarak sağ el yukarıda, sol el aşağıda veya sol el yukarıda, sağ el aşağıda olacak şekilde tutulması gerekmektedir. Detaylı bilgi için “Neyden Ses Çıkartma ve Oturuş Pozisyonu” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Müzik eğitimi, ney üflemeyi/öğrenmeyi kolaylaştırabilir, ancak zorunlu değildir.

Ney icra edebilmek için özellikle bilinmesi gereken bir nota olmamakla beraber eğer kulaktan icra edilmeyecek ise en azından solfej yapabilecek seviyede nota eğitimine sahip olmak gerekmektedir.

Solfej: Notaları, usûle uygun olarak ses ve süreleriyle okunmasına solfej denir.

Ney eğitimi; kişinin yetenek ve çalışma süresine bağlı bir süreç olduğundan dolayı eğitim süresi belirtmek mümkün olmamaktadır. Ancak bir kaç ay içerisinde eser icra edebilecek seviyeye gelinmesi mümkündür.

Temel teknikler arasında dudak ve üfleme pozisyonları, parmak pozisyonları ve nefes kontrolü bulunumaktadır.

Ney perdesiz, yani ara sesleri de çıkartabilen bir çalgıdır. Bu yapısı sayesinde her tarz ve yapıdaki müzikte kullanılması mümkündür. Bununla beraber; genellikle Arap müziği, Fars müziği ve Türk müziğinde yaygın şekilde kullanıldığı bilinmektedir.

Ney enstrümanının  MÖ 5000 – MÖ 3000 yıllarından itibaren dinsel törenlerde kullanıldığı sanılmaktadır. 

Ney, kargı (arundo donax) olarak bilinen kamıştan yapılır, ancak modern versiyonları plastik veya metal içerebimektedir.

TDK’ya göre ney çalan/üfleyen kimseye neyzen denilmektedir.

Neyin farklı uzunluk ve çaplarda türleri bulunmaktadır. Detaylı bilgi için “Ney Çeşitleri” başlıklı sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Neyin kamışı düzenli olarak temizlenmeli ve nemden korunmalıdır. Detaylı bilgi için “Ney Bakımı Nasıl Yapılır?” başlıklı sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Ney çalmanın, nefes kontrolünü geliştirdiği ayrıca  Osmanlı zamanında Manisa Bimarhanesi, Mimar Sinan’ın yaptığı Sultan II. Beyazid Şifahanesi gibi birçok merkezde ney sesinin tedavi amaçlı kullanıldığı bilinmektedir.

 Neyde kullanılan özel makam/makamlar bulunmamakla birlikte ney üzerine adaptasyonu görece kolay olan makamlar (segâh, çargâh, rast vb.) bulunmaktadır.

Ney çalmayı öğrenmek kişisel çaba ve yeteneklere bağlıdır, ancak genellikle uzun vadeli bir pratik gerektirir.

Tınıyı etkileyen faktörler arasında kamışın kalitesi, çapı ve uzunluğu bulunmaktadır.

Neyin yağlanması için kullanılacak yağ tercih edilirken asit oranı düşük, yapısal olarak ince ve tortu bırakmayan bitkisel (badem, susam, fındık vb.) bir sıvı yağ seçilmeli ve bu yağ insan sağlığına zarar vermemelidir. Bu yağın içerisine koku vermesi maksadıyla kimyevi madde içermeyen (misk, gül yağı, lavanta yağı gibi) doğal kokular ilave edilmesinde herhangi bir mahsur bulunmamaktadır.

Yeni açılmış bir ney için  2-3 saat olan yağ içerisinde bekleme süresi, bir süredir kullanılmakta olan neyler için 15-20 dakika kadar olmaktadır. Bu süre belirli bir süre sonra tecrübî hale gelecektir.

Ney üzerinde mevcut bulunan perde delikleri, yakarak veya bu iş için uygun delici aletlerle açılmaktadır.

Ney, bir ağaç türünden değil kargı (arundo donax) olarak tabir edilen bir çeşit kamıştan yapılmaktadır.

Ney içerisinde mevcut küf/mantar oluşumu uygun sıcaklıkta su ile yıkanıp kurutulmak suretiyle ortadan kaldırılabilmektedir. Ancak bu konuda tecrübesi olmayan bir kişi tarafından neyin yıkanmaya çalışılması halinde (ney üzerinde) kalıcı hasar oluşabileceği unutulmamalıdır. 

Ney, belirli şartlar altında yıkanabilmektedir. Ancak bu konuda tecrübesi olmayan bir kişi tarafından neyin yıkanmaya çalışılması halinde (ney üzerinde) kalıcı hasar oluşabileceği unutulmamalıdır. 

Sümerler’de M.Ö.5000 yıllarından itibaren kullanıldığı sanılmaktadır. Bu noktadan hareketle Türk sazı olmadığını söylemek mümkündür.