Makamlar Basit Makamlar

Basit Sûzînak Makamı

Sûzînak makamı ilk kez Padişah III.Selim döneminde kullanılmaya başlanmıştır. Makamı bulan belli olmasa da, aynı dönem bestekarlarından Seyit Ahmet Ağa, Abdülhalim Ağa ve Küçük Mehmet Ağa’nın sûzînak makamında bestelediği şarkılar kayıtlarda mevcuttur. Makamın, Basit ve Zirgüle’li olmak üzere iki çeşidi vardır.

Basit Sûzînak Peşrev (Neyzen Emin Efendi)

2. çizgideki sol (Râst) perdesidir.

İnici-çıkıcıdır.

Yerinde Râst beşlisine Nevâ perdesinde Hicaz dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir. (Râst beşlisi+ 5. derecede Hicaz dörtlüsü). (KST+SA12S)

Nevâ perdesidir. Üzerinde Hicaz çeşnisi ile yarım karar yapılır.

Yarım karar perdesi olan güçlü Nevâ perdesindeki Hicaz çeşnisinin tabiî sonucu olarak Çârgâh perdesine Nikrîz çeşnisi ile düşülür ve Çârgâh’da Nikrîz’li asma karar yapılır.
Bundan başka Segâh perdesi de çok karakteristik bir asma karar perdesi olup Segâh’da Hüzzâm çeşnisi ile asma karar yapılır. (Segâh’da Hüzzâm beşlisi vardır).

Dügâh perdesindeki asma karar Karcığar makamıdır. 

Ayrıca, Basit Sûzînak dizisinin karar perdesi üzerinde Râst beşlisi olduğu için, Râst makamına yakındır. Değişen güçlü üstündeki kısımdır. Bu iki makam arasında geçki kolaylığı vardır. Bazı basit Sûzînak eserlerde bu yakınlıktan faydalanılarak, Hisâr ve Eviç perdeleri atılıp yerine Hüseynî ve Acem perdeleri kullanılıp Acem’li Râst dizisi hâlinde tam karara gidilmiştir.

Si için koma bemolü, mi için bakiye bemolü, fa için bakiye diyezi donanıma yazılır

Râst, Dügâh, Segâh, Çârgâh, Nevâ, Hisâr, Eviç, Gerdâniye’dir.

1. aralıktaki bakiye diyezli fa (Irak) perdesidir. Fakat hemen hiçbir Basit Sûzînak eser yedenli karar etmez.

Nevâ perdesi üzerindeki Hicaz dörtlüsü Gerdâniye’de bir Bûselik beşlisi ilâvesiyle Hümâyûn dizisi hâlinde uzatılır.

Bir de Nevâ perdesi üzerinde nağmeler durmaksızın çıkıp inerlerse, Nevâ perdesinde bir ortalama Hicaz dizisi kullanılır.

Görülüyor ki çıkarken Nevâ perdesinden itibâren 6. perde Tîz Segâh, inerken Sünbüle perdesidir. Ayrıca Muhayyer perdesi üst oya yaptığı zaman da Sünbüle perdesini kullanır.

Nevâ perdesi civarından seyre başlanır. Dizinin iki tarafındaki çeşnilerde karışık gezindikten sonra, Nevâ perdesinde Hicaz çeşnili yarım karar yapılır. Sözü geçen asma kararlar da yapıldıktan sonra istenirse, genişlemiş kısımda da dolaşılarak, sonuçta ya Basit Sûzînak dizisiyle, veya Acem’li Râst dizisiyle Râst perdesinde çok zaman yedensiz tam karar yapılır.

Yorum Bırak

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

0
0