Muhayyer Makamı

Dügâh (La) perdesidir.

İnici yapıdadır.

Yerinde (Dugâh perdesinde) Hüseynî beşlisine; Hüseynî’de Uşşak dörtlüsünün eklenmesi ile oluşmuştur. (KSTT+KST)

 Görüldüğü gibi bu dizi tamamen Hüseynî makamı dizisinin aynıdır. Ancak Muhayyer makamı, iniciliği dolayısiyle tîz duraktan seyre başlayacaktır. Bu kısımda bir seyir bölgesi meydana getirmek için -hemen bütün inici makamlarda olduğu gibi- durak üzerindeki Hüseynî beşlisi simetrik olarak tîz durak Muhayyer perdesi üzerine göçürülmüştür. Böylelikle hem makamın genişlemesi yapılmış, hem de giriş seyri için bir seyir alanı meydana getirilmiş olur.

Bu genişlemiş kısım hemen giriş seyrinde kullanıldığı için, tümüyle ana dizi gibi kabul edilebilir.

Muhayyer makamının birinci mertebe güçlüsü Muhayyer
perdesidir. Nağmeler tîz Hüseynî perdesinden inip de Muhayyer’de yarım karar yapılırsa, çeşni Hüseynî’dir. Tîz Nevâ’dan inip yine Muhayyer’de yarım karar yaparsa Uşşak’lıdır.

İkinci mertebede güçlü ana dizinin ek yerindeki Hüseynî perdesidir. Bunun üzerindeki çeşni, Uşşak çeşnisidir, fakat Tîz Segâh yerine Tîz Bûselik kullanılarak inip Hüseynî perdesinde kalınırsa, buna Hüseynî’de Hüseynî denir.

 En önemli asma karar perdesi Nevâ perdesidir ki, üzerinde Râst çeşnili asma karar yapılabilir. Nevâ perdesindeki bu asma karar Tâhir makamına küçük bir geçkidir. Ayrıca Çârgâh ve Segâh perdeleri de Hüseynî m akamında olduğu gibi, asma karar perdesi olarak kullanılır. Yâni Çârgâh’da Çârgâh’lı ve nâdiren Pençgâh’lı asma kararlar yapılabilir. Segâh’da Segâh, Ferahnâk veyâ Eksik Ferahnâk beşlisiyle, yâhut Segâh üçlüsü ile asma karar yapılır.

Si için koma bemolü, fa için bakiye diyezi donanıma yazılır.

Dügâh, Segâh, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî, Eviç (Acem), Gerdâniye, Muhayyer’dir.

Genişlemiş kısımda: Tîz Segâh, Tîz Çârgâh, Tîz Nevâ, Tîz Hüseynî’dir.

2. çizgideki sol Râst perdesidir

Durak üzerinde bulunan Hüseynî beşlisi simetrik olarak tîz durağın üst tarafına göçürülür. (Bkz.:Dizisi)

Tîz durak Muhayyer perdesi civârından seyre başlanır. Muhayyer perdesi üzerindeki tîz bölgede gezildikten sonra, Muhayyer perdesinde yarım karar yapılır. Daha sonra, ikinci mertebe güçlü olan Hüseynî perdesindeki asma kararı gösterilir. Bu arada, gerekli yerlerde gerekli asma kararlar da yapılır. Nihâyet karışık gezinerek Dügâh perdesinde Hüseynî dizisiyle tam karar yapılır.

Not: Bu makamın icrâsından sonra yerinde Bûselik dizi veyâ beşlisi ile karar verilirse Muhayyer Bûselik, yerinde Kürdî ile karar verilirse Muhayyer Kürdî m akam ­
ları meydana gelir.