Nevâ Makamı

İnici-çıkıcıdır.

Nevâ makamı dizisinin güçlü üstünde Râst çeşnisi vardır. ve bu makam için çok karakteristiktir. Yerindeki Râst dizisinin 3. derecesi olan Segâh perdesinde zaman zaman asma kararlar yapıldığını biliyoruz. Şimdi bu makamdaki Nevâ’da Râst beşlisinde Segâh perdesinin yerini tutan Eviç perdesidir. Bu perde üzerinde, Segâh üçlüsü ile vayâ yukarıdan Tîz Segâh kullanılarak inilirse Segâh çeşnisiyle; Tîz Bûselik perdesi kullanılarak inilirse Ferehnâk çeşnisi ile asma karar yapılabilir. Hattâ bu arada bakiye diyezli mi (Acem) perdesi yeden olarak kullanılabilir. Ayrıca Segâh perdesinde de Segâh ve Ferahnâk beşlisiyle asma kararlar yapılabilir. Nevâ perdesi üzerindeki asıl yarım karar Râst çeşnilidir. Fakat bâzan iniş câzibesiyle Eviç perdesi yerine Acem perdesi kullanılarak, bu perdede az da olsa Bûselik’li yarım karar yapılabilir. Gerek Râst’ın ve gerekse Bûselik’in yedeni yarım seslidir. Nevâ perdesinde bu çeşniler yapılırken bakiye diyezli do Nîm Hicaz perdesi, her iki çeşninin yedenidir. Bu sebepten, Nevâ’da yarım karar yapılırken, bu Nîm Hicaz perdesi yeden olarak kullanılır. Hattâ bâzan Nîm Hicaz perdesi, Nevâ perdesinin alt oyası şeklinde de kullanılmıştır. Bâzıları bu Nîm Hicaz perdesini kullanmanın doğru olmadığı görüşündedirler. Çârgâh’da Çârgâh’lı, Segâh’da Segâh’lı, Râst’ta Râst’lı asma kararlar da yapılabilir.

Si için koma bemolü, fa için bakiye diyezi donanıma yazılır.

Dügâh, Segâh, Çârgâh, Nevâ, Hüseynî, Eviç, Gerdâniye, Muhayyer’dir.

Güçlü Nevâ perdesi üzerindeki Râst beşlisi, Muhayyer perdesinde bir Bûselik dörtlüsü ilâvesiyle Nevâ’da Acem’li Râst dizisi hâlinde uzatılır.

Ayrıca istenirse durak perdesi üzerindeki Uşşak dörtlüsü simetrik olarak tîz durağın üst tarafına göçürülebilir. Fakat unutulmamalıdır ki her iki genişlemede de Muhayyer perdesi üzerinde aslâ asma karar yapılamaz. Bu genişlemeler, nağmeler tîz durağı aştığı zaman hangi perdelerin kullanılacağını bilmek içindir.

Güçlü Nevâ perdesi civârından seyre başlanır. Diziyi meydana getiren çeşnilerde karışık gezindikten sonra, Nevâ perdesinde yarım karar yapılır. Daha sonra veyâ evvel asma kararlar da gösterilir. Nihâyet yine karışık gezinerek ve istenirse genişlemiş kısımda da dolaşılarak inilir ve Dügâh perdesinde Uşşak çeşnisiyle tam karar yapılır.

Not: Bu makamın icrâsından sonra yerinde Bûselik’li karar verilirse Nevâ Bûselik; yerinde Kürdî’li karar verilirse Nevâ Kürdî makamları meydana gelir.